ဗုဒၶဘာသာ

ဗုဒၶဘုရားရွင္

ဗုဒၶဘာသာဝင္ ဆိုသည္မွာ ျမတ္ဗုဒၶ၏အဆံုးအမမ်ားေပၚတြင္တည္သူ တနည္းအားျဖင့္ ျမတ္ဗုဒၶ ေဟာၾကားခဲ့ေသာ တရားမ်ား အဆံုးအမမ်ားကို လိုက္နာက်င့္သံုးသူ ကိုေခၚေ၀ၚသည္။
ဗုဒၶဘာသာသည္ ကမၻာေပၚတြင္ လူသန္းေပါင္း ၃၀၀ မွ ၅၀၀ခန္႔ ယံုၾကည္သက္၀င္ကိုးကြယ္ၾကသည့္ ဘာသာတရားျဖစ္ပါသည္။ ဗုဒၶဘာသာသည္ ဘီစီ ၅၂၅ ခုနွစ္ခန္႔တြင္ သိဒၶတၳေဂါတမ အမည္ရွိေသာ ဗုဒၶဘုရားရွင္က အိႏၵိယ နိုင္ငံတြင္ စတင္ထူေထာင္ခဲ့ေသာ ဘာသာေရး (သို ့) ကိုးကြယ္ယံုၾကည္မႈ ျဖစ္သည္။ ေဂါတမ ဗုဒၶျမတ္စြာေဟာၾကားခဲ့သည့္ တရားေတာ္အေပၚ အေျခခံ၍ ေပၚထြန္းလာေသာ ဗုဒၶဘာသာသည္ ကမာၻ ့ဘာသာႀကီးမ်ား စာရင္း၀င္ ျဖစ္သည္။ အဓိကအားျဖင့္ ဟိနယနေခၚ ေထရဝါဒ ဗုဒၶဘာသာ (သီရိလကၤာနွင့္ အေရွ႕ေတာင္အာရွ နိုင္ငံမ်ား) ႏွင့္ မဟာယန ဗုဒၶဘာသာ (တရုတ္၊ မြန္ဂိုလီးယား၊ ကိုရီးယားနွင့္ ဂ်ပန္) ဟု ဂိုဏ္းႏွစ္မ်ိဳးရွိပါသည္။ တတိယတစ္မ်ိဳးမွာ တိဗက္နွင့္ ဂ်ပန္ တို ့တြင္ ဝါခ်ရယန အမည္နွင့္လည္း နွစ္ေပါင္းၾကာရွည္စြာ ယံုၾကည္ ကိုးကြယ္ခဲ့ၾကသူမ်ားလည္း ရွိပါသည္။ ဗုဒၶဘာသာ၏ မူလအစျပဳရာ အိႏၵိယနိုင္ငံတြင္ တရုတ္ျပည္ တိဗက္ေဒသမွ စိမ့္၀င္လာေသာ ဒုကၡသည္မ်ားနွင့္ ဘာသာေျပာင္းလာေသာ ဟိႏၵဴဇာတ္နိမ့္မ်ား မွလြဲလွ်င္ ဗုဒၶဘာသာ ကိုးကြယ္သူအေရအတြက္မွာ မရွိသေလာက္ နည္းပါးသြားၿပီျဖစ္သည္။
ေထရဗုဒၶဘာသာတြင္ ဗုဒၶတရားေတာ္မ်ားကို ၀ိနည္းပိဋကတ္ ။ သုတၱန္ပိဋကတ္ ၊၊ အဘိဓမၼာပိဋကတ္ ဟူ၍ ပိဋကတ္သံုးပံုအျဖစ္ ခြဲျခားထားပါသည္။

 ဗုဒၶဝင္

ဗုဒၶ၀င္ ဆိုသည္မွာ ဗုဒၶ၏ ရာဇ၀င္ကို ေခၚျခင္း ျဖစ္သည္။ ဗုဒၶဘာသာတြင္ ဗုဒၶသည္လြန္ခဲ့ေသာႏွစ္ေပါင္း ၂၅၀၀ ေက်ာ္က အေ႔ရွတိုင္း အိႏၵိယတိုက္တြင္ ဗုဒၶ၀ါဒ ကိုစတင္တည္ေထာင္ခဲ့ေသာ မဟာလူသားတစ္ဦး အေၾကာင္း ျဖစ္ေပသည္။ အေ႔ရွတိုင္းတြင္ ဒႆနႏွင့္ ဆက္သြယ္ေသာ အျခားေသာ ၀ါဒ ထူေထာင္သူမ်ား ျဖစ္သည့္ ကြန္ႃဖူးရွပ္၊ ေလာင္ဇူ တို႔ကဲ့သို႔ ပုဂၢိဳလ္မ်ား ေပၚထြန္းခဲ့ေသာ္လည္း ဗုဒၶ၏၀ါဒမွာ ထုိသူမ်ား၏၀ါဒႏွင့္ သေဘာသဘာ၀အားျဖင့္ မ်ားစြာ ကြာျခားေလသည္။
ဗုဒၶသည္ ထိုေခတ္က မင္းမ်ိဳးျဖစ္ေသာ ခတၱိယမ်ိဳးႏြယ္မွဆင္းသက္လာခဲ့သည္။ ထိုေခတ္ကေရွးေဟာင္း အိႏၵိယလူမူ႔ ဖြဲ႔စည္းပုံတြင္ ပုဏၰားမ်ိဳး(ျဗဟၼဏ)၊မင္းမ်ိဳး သို႔မဟုတ္ စစ္သားမ်ိဳး (ခတၱိယ)၊ကုန္သည္မ်ိဳး(၀ႆ) ႏွင့္ဆင္းရဲသားမ်ိဳး (သုဒၶ)ဟူ၍ အမ်ိဳးေလးပါးခြဲကာ ဇာတ္အနိမ့္အျမင့္ခြဲျခားမူ႔ရွိခဲ့သည္။ ျဗာဟၼဏတို႔သည္ ေ၀ဒက်မ္းလာဖန္ဆင္းရွင္ျဖစ္ေသာ ျဗဟၼာကို(ေဂါ့ဒ္) ယုံၾကည္ၾကၿပီး ေဂါ႔ဒ္၏ဦးေခါင္းမွဆင္းသက္ လာေသာ မိမိတို႔အမ်ိဳးသည္သာအျမတ္ဆုံးဟုခံယူၿပီး ဇာတ္ခြဲျခားမူ႔ကိုလိုလားသည္။ ဗုဒၶ၀ါဒမွာ ေဂါ႔ဒ္ကိုပယ္၍ ဇာတ္အနိမ့္အျမင့္ခြဲျခားမူ႔ကို ဆန္႔က်င္ပါသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ဗုဒၶကို ေလ့လာမည္ဆိုပါက လူသားစင္စင္စစ္ ဘုရားျဖစ္သည္ဟု ယုံၾကည္ထားရန္မွာ အေရးႀကီးဆုံးျဖစ္သည္။ အျခား ဗုဒၶဘာသာဂိုဏ္းခြဲမ်ားတြင္ ဗုဒၶအား ေကာင္းကင္ဘုံမွ ဘုရားအျဖစ္မွတ္ယူေလ့ရွိၾကသည္။ ဗုဒၶ ဆိုေသာေ၀ါဟာရမွာ ဥာဏ္အလင္းရသူ (Enlightened)၊ သို႔မဟုတ္ စိတ္အာရုံ ႏိုးၾကားေနသူ (Mentally awakened) ဟု အဓိပၸါယ္ရသည္။
အမွန္တရားေလးပါး (သစၥာေလးပါး) ကို ကိုယ္ေတာ္တိုင္ ကိုယ္ပိုင္ဥာဏ္ျဖင့္ ထိုးထြင္း၍သိျမင္ေသာ အျမတ္ဆုံး ပုဂၢိဳလ္ ဟု ခ်မ္းေျမ့ဆရာေတာ္က အဓိပၸါယ္ဖြင့္သည္။
ဗုဒၶဝင္တြင္ မင္းပ်ိဳမင္းလြင္ဘဝ၊ ေတာထြက္ေတာ္မူျခင္း၊ သစၥာတရားကို ရွာျခင္း၊ သာသနာျပဳခရီးရွည္၊ ပရိနိဗၺာန္ စံေတာ္မူျခင္း ဟူ၍ ငါးပုိင္းရွိသည္။

ဗုဒၶ၀ါဒ

မေကာင္းမႈေရွာင္
ေကာင္းမႈေဆာင္
ျဖဴေအာင္စိတ္ကုိထား။ မဂၤလသုတ္

ေထရ၀ါဒစင္စစ္သည္ သစၥာေလးပါးကုိ အေျချပဳေသာတရားသာလွ်င္ျဖစ္ေပသည္။ ၃၈ျဖာေသာ မဂၤလာတရားေတာ္သည္ ေလာကီေရးရာအျဖာျဖာအတြက္ အေကာင္းဆုံးေသာ ဘ၀ေနနည္းလမ္းညႊန္ျဖစ္ေပသည္။ ရြတ္ဖတ္ပူေဇာ္ျခင္းထက္ လုိက္နာက်င့္သုံးႏုိင္ပါက အဖုိးျဖတ္ျခင္းငွာ ၊ တန္ဖုိးျဖတ္ရန္မထုိက္ေသာ ဘ၀အတြက္က်င့္စဥ္ေကာင္းတစ္ခုျဖစ္ေပသည္။
ရတနသုတ္ေတာ္အရ ဗုဒၶအလုိေတာ္က်က်င့္စဥ္သုံးဆင့္
ထုိသုံးဆင့္တုိ႕တြင္ ပထမက်င့္စဥ္အဆင့္မွာ ေလာကအတြက္ျဖစ္၏။ ယင္းကုိ ေလာကတၴစရိယ ဟုဆုိ၏။ ဒုတိယအဆင့္အေနျဖင့္ မိမိ၏ႏုိင္ငံႏွင့္အမ်ိဳးသားမ်ားအတြက္ျဖစ္၏။ ယင္းကုိ ဥာတတၴစရိယဟုဆုိ၏။ တတိယအဆင့္အေနျဖင့္ မိမိအတြက္ႏွင့္မိမိ၏မိသားစုအတြက္ျဖစ္၏။ ယင္းကုိ အတၱတၴစရိယဟုဆုိ၏ ။ မိမိအတြက္ႏွင့္မိသားစုအတြက္ဆုိေသာ္လည္း မိမိအတြက္ႏွင့္မိသားစုအတြက္သီးျခားမဟုတ္။ ေလာကႏွင့္လည္း စပ္၏ ။ မိမိ၏ႏုိင္ငံ ၊ မိမိ၏အမ်ိဳးသားမ်ားႏွင့္လည္း စပ္၏ ။ မိမိ အားေကာင္းလွ်င္ အားေကာင္းသည္ႏွင့္အမွ် ေလာကအတြက္လည္း ပုိ၍ေဆာင္ရြက္ႏုိင္၏။ မိမိ၏ႏိုင္ငံႏွင့္မိမိ၏အမ်ိဳးသားမ်ားအတြက္လည္း ပုိ၍ ေဆာင္ရြက္ႏုိင္၏ ။ ထုိအခါ လူသည္ လူအေနျဖင့္ မိမိ၏က်င့္စဥ္သုံးဆင့္ကုိ ေဆာင္ရြက္ရာတြင္ ရတနသုတ္လာ ပန္းတုိင္သေဘာအရ ေလာအက်ိဳးကုိ ပထမထားရာေရာက္၏ ။ မိမိ၏ ႏုိင္ငံႏွင့္ မိမိ၏အမ်ိဳးသားအက်ိဳးကုိ ဒုတိယထားရာေရာက္၏ ။ မိမိ၏အက်ိဳးကုိ ေနာက္ဆုံးထားရာေရာက္၏ ။ ဤသုိ ့ထားရာေရာက္ျခင္းမွာ ခံစားမႈဆုိင္ရာအက်ိဳးအေနျဖင့္ ထားရာေရာက္ျခင္းျဖစ္၏ ။ မိဘဟူသည္ လုပ္ငန္း(အေၾကာင္းတရား) ႏွင့္ပတ္သက္လာလွ်င္ မိမိကသာအနစ္နာခံၿပီး အက်ိဳးခံစားမႈႏွင့္ပတ္သက္လာလွ်င္ သားသမီးမ်ားကုိ ဦးစားေပးသည့္ သေဘာမ်ိဳးျဖစ္၏ ။ တစ္နည္းဆုိရေသာ္ အနာခံစရာရွိပါက မိမိကုိ ပထမထား၏ ။ အသာစံစရာရွိပါက သားသမီးမ်ားကုိ ပထမထား၏ ။ ဤသုိ႕ က်င့္ေဆာင္ရန္ ဗုဒၶက သြန္သင္ေတာ္မူျခင္းျဖစ္၏ ။ အသာစံျခင္း ၊ အနာခံျခင္း ႏွင့္ ပတ္သက္၍ ဗုဒၶ၏ ၀ါဒအတုိင္း လုိက္နာႏုိင္မည္ဆုိပါလွ်င္ ေလာကသည္ မည္မွ်ခ်မ္းသာ၍ မည္မွ် ၿငိမ္းခ်မ္းမည္ကုိ မွန္းဆ၍ ၾကည့္ႏုိင္ေပသည္။ ရတနသုတ္

ရတနာသံုးပါး

• ဗုဒၶ (ဘုရား)
• ဓမၼ (တရား)
• သံဃ (သံဃာ)

သရဏဂံု သံုးပါး

• ဗုဒၶံသရဏံဂစၧာမိ
• ဓမၼံသရဏံဂစၧာမိ
• သံဃံသရဏံဂစၧာမိ

သစၥာေလးပါး

• ဒုကၡသစၥာ
• သမုဒယသစၥာ
• နိေရာဓသစၥာ
• မဂၢသစၥာ

ဗုဒၶသာသနာ

ယခုအခိ်န္အခါသည္ သာသနာႏွစ္၂၅၅၂ ႏွစ္ ေကာဇာသကၠရာဇ္ ၁၃၇၀ (2008-2009 )ျဖစ္သည္။ ဗုဒၶသာသနာႏွစ္ ၅၀၀၀ သက္တမ္း တစ္၀က္က်ိဳးခဲၿ့ပီ ျဖစ္သည္။ ဗုဒၶ သာသနာ တြင္ ေထရဝါဒ သာသနာ ႏွင္ မဟာယာန သာသနာ ဟူ၍ ႏွစ္မ်ဳိးရွိသည္။ ေရွးလြန္ေလၿပီးေသာ အခ်ိန္ကမူ အျခားေသာ ဂိုဏ္းမ်ားလဲ အမ်ားအျပား ရွိခဲ့ၾကပါသည္။ သို႔ေသာ္ ထိုဂိုဏ္းႏွစ္ဂိုဏ္းသည္သာလွ်င္ အိႏၵိယႏိုင္ငံ ျပင္ပရွိ အဆက္အႏြယ္မ်ားထိေအာင္ လက္ဆင့္ကမ္း ပ်ံ႕ႏွံ႔ျခင္းျဖင့္ ယေန႔ေခတ္ကာလထိေအာင္ ရွင္သန္လာ၏။

ဗုဒၶက်မ္းစာမ်ား

ျမတ္ဗုဒၶ၏ အဆံုးအမက်မ္းစာမ်ားကို ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ ပိဋကတ္သံုးပံုဟု မွတ္တမ္းတင္ ထိန္းသိမ္းေစာင့္ေရွာက္ထားသည္။ ပိဋကတ္သံုးပံု အား စာအုပ္မ်ား၊ ေက်ာက္စာမ်ားျဖင့္ မွတ္တမ္းတင္ ထိန္းသိမ္းေစာင့္ေရွာက္ထားသည္။

ပိဋကတ္သံုးပံု

1. ၀ိနည္းပိဋကတ္
2. အဘိဓမၼာပိဋကတ္
3. သုတၱႏၲပိဋကတ္