ဓါတုေဗဒ

ဓာတုေဗဒပညာရပ္ သည္ ျဒပ္ဝတၱဳ တုိ႔၏ ပါဝင္ေပါင္းစပ္ပံု၊ ပံုသဏၭာန္ ႏွင့္ ဂုဏ္သတၱိ မ်ားႏွင့္အတူ ဓာတု ဓာတ္ျပဳျခင္း ျဖစ္ေသာ အခါ ျဖစ္ေပၚလာသည့္ ေျပာင္းလဲျခင္း တုိကုိလဲ ေလ့လာေသာ သိပၸံ ဘာသာရပ္ တစ္ခုျဖစ္ပါသည္။ ဓာတုေဗဒသည္ ရုပ္ဝတၱဳ သိပၸံဘာသာရပ္ ျဖစ္ၿပီး အက္တန္၊ ေမာ္လီက်ဴး၊ ပံုေစာင္ခဲ ႏွင့္ အၿခား စုေပါင္းထားေသာ ျဒပ္ေပါင္း၊ ျဒပ္ေႏွာ မ်ားတြင္ ဓာတု လမ္းစဥ္မ်ား (chemical processes) ျဖစ္ေပၚျခင္း ပတ္သက္ေသာ စြမ္းအင္ ႏွင့္ အင္ထရုိပီ သေဘာတရားမ်ားကုိ ေလ့လာသည္။ ေခတ္သစ္ ဓာတုေဗဒသည္ ဗိန္းေဓါပညာရပ္ မွ ဓာတု ေတာ္လွန္ေရး (chemical revolution 1773) ျဖင့္ ေပၚေပါက္လာသည္။
ဓာတုေဗဒရွိ ပညာရပ္ခြဲမ်ားမွာ ေရွးရုိးအစဥ္အလာအရ ေလ့လာေသာ အရာဝတၱဳ အေပၚမႈတည္၍ ခြဲျခားသည္။ ၎တုိ႔မွာ inorganic မ်ားကုိ ေလ့လာေသာ inorganic chemistry၊ ၾသဂဲနစ္ organic chemistry၊ သက္ရွိ မ်ားတြင္ ျဖစ္ေပၚေသာ ဇီဝျဖစ္စဥ္ မ်ားႏွင့္သက္ဆုိင္သည့္ ဇီဝဓာတုေဗဒ (biochemistry)၊ မ်ားလာေသာအခါတြင္ (at macro level) သုိ႔မဟုတ္၊ ေမာ္လီက်ဴလာ ႏွင့္ ေမာ္လီက်ဴလာ ထက္ေသးငယ္ေသာ အေျခမ်ား တုိ႔ရွိ ဓာတုစနစ္ (chemical system) ရွိ စြမ္းအင္ ကုိေလ့လာေသာ physical chemistry ႏွင့္ ဓာတုျဒပ္ေပါင္း ႏွင့္ ပံုသ႑ာန္မ်ားကုိ ခြဲျခားစိတ္ဖ်ာေလ့လာေသာ analytical chemistry ဘာသာရပ္ခြဲမ်ားတုိ႔ျဖစ္သည္။ ပုိမုိ၍ အဏုစိတ္ ဘာသာရပ္ကြဲမ်ားျဖစ္သည့္ ဦးေႏွာက္ ကြင္ရက္မ်ားကုိ ေလ့လာေသာ neurochemistry မ်ားလည္း ယခုႏွစ္ပုိင္းမ်ားတြင္ ေပၚထြန္းလာလွ်က္ရွိသည္။

အက်ဥ္းခ်ဳပ္
ဓာတုေဗဒသည္ ဓာတု အက္တန္ သုိ႔မဟုတ္ ၎တြင္ရွိ ပရုိတြန္၊ အီလက္ထြန္ ႏွင့္ ႏ်ဴထြန္ တုိ႔ပါဝင္သည့္ ရုပ္ဝတၱဳမ်ား၏ အျပန္အလွန္ သက္ေရာက္ေသာ အေၾကာင္းအရာကုိ သိပၸံနည္းၾက ေလ့လာျခင္းျဖစ္သည္။ဓာတုေဗဒကုိ တစ္ခါတစ္ရံ သိပၸံ၏ဗဟုိခ်က္ဘာသာရပ္ အျဖစ္ ျမင္ၾကသည္။ အဘယ္ေၾကာင့္ဆုိေသာ္ ၎သည္ မ်ားေျမႇာင္လွစြာေသာ ဘာသာရပ္မ်ား ျဖစ္သည့္ နကၡတေဗဒ၊ ႐ူပေဗဒ၊ material science၊ ဇီဝေဗဒ ႏွင့္ ဘူမိေဗဒ တုိ႔ကုိ အခ်က္က်က်ဆက္သြယ္ေန၍ ျဖစ္သည္။ 
ဓာတုေဗဒ ပညာရပ္၏ အစဦးပံုကုိ ဆန္းစစ္လွ်င္ လက္ေတြ႕ပညာမ်ားျဖစ္သည့္ ဗိန္းေဓာ ပညာရပ္မွ စလာသည္ကုိ လြန္ခဲ့ေသာ ႏွစ္သန္းေပါင္းမ်ားစြာမွ ကမၻာ အေရွ႕အလယ္ပုိင္းရွိ အေထာက္အထားမ်ားအရ သိႏူိင္သည္။
ကၽြန္ပ္တုိ႔ အသံုးျပဳေနၾကျဖစ္ေသာ အရာဝတၱဳ ပံုသဏၭာန္ႏွင့္ သေဘာ္သဘာဝမ်ားမွာ ၎ျဒပ္ဝတၱဳ၏ ဂုဏ္သတၱိမ်ား ႏွင့္ ၎တုိ႔ အျပန္အလွန္ ျဒပ္သက္ေရာက္မႈ႕ မ်ားပင္ျဖစ္သည္။ ဥပမာ သံမဏီ သည္ သံ ထက္မာေၾကာသည္ အဘယ္ေၾကာင့္ဆုိေသာ္ သံမဏီ၏ အက္တန္မ်ားသည္ ပုိမုိ၍ခုိင္မာေသာ ပံုေဆာင္ခဲ အကြက္ (crystalline lattice) မ်ားျဖင့္ တြယ္ဆက္ထား၍ျဖစ္သည္။ သစ္သားစမ်ားသည္ မီးေလာင္သည္ အဘယ္ေၾကာင့္ဆုိေသာ္ ၎တုိ႔သည္ တစ္စံုတစ္ခုေသာ အပူခ်ိန္ အထက္တြင္ ေအာက္ဆီဂ်င္ ႏွင့္ အလုိေလ်ာက္ ဓာတ္ျပဳၿပီး ဓာတ္ေလ်ာ့ (oxidation) သြားေသာေၾကာင့္ ျဖစ္သည္။ ဆား ႏွင့္ သၾကား တုိ႔မွာ ေရတြင္ ေပ်ာ္ဝင္သည္ အဘယ္ေၾကာင့္ဆုိေသာ္ ၎တုိ႔၏ ေမာ္လီက်ဴး သတၱိတုိ႔မွာ သာမန္ အေျခတြင္ ေပ်ာ္ဝင္ျခင္းက အေကာင္းဆံုးအေျခကုိ ေရာက္ရွိျခင္းေၾကာင့္ျဖစ္သည္။
ျဒပ္ေျပာင္းလည္းျခင္းကုိ ဓာတုနည္းျဖင့္ ေလ့လာရာတြင္ မတူညီေသာ ဓာတုပစၥည္းမ်ား သုိ႔မဟုတ္ အရာဝတၱဳ ႏွင့္ စြမ္းအင္ ျခားနားျခင္းေၾကာင့္ ျဖစ္သည္။ သာမန္အားျဖင့္ ဓာတုပညာကုိ စူးစမ္းမႈ႕ျပဳရာတြင္ ဓာတ္ခြဲခန္း မ်ားရွိ laboratory glassware မ်ားကုိ အသံုးျပဳသည္။

ေကာလိပ္ တစ္ခုရွိ ဓာတု ဓာတ္ခြဲခန္း

ျဒပ္ျပဳျခင္းတြင္ အရာဝတၱဳမ်ားသည္ တစ္မ်ဳိးမွ တစ္မ်ဳိးသုိ႔ ေျပာင္းလည္းသည္။ ၎ကုိ ဓာတု ညီမွ်ျခင္းမ်ားသံုး၍ သေကၤတမ်ားျဖင့္ ေဖာ္ျပႏူိင္သည္။ ညီမွ်ျခင္း ဘယ္ဘက္္ႏွင့္ ညာဘက္္ရွိ အက္တမ္ အလံုးေရမွာ အၿမဲလုိလုိ တူညီၾကသည္။ ဓာတု ျဒပ္ျပဳျခင္း၏ သေဘာသဘာဝမွာ အရာဝတၱဳမ်ား ထုိသုိ႔ေျပာင္းလည္းၾကရာတြင္ မလြဲမေသြ လုိက္နာၾကမည့္ အခ်င္းအရာမ်ားရွိၿပီး ၎တုိ႔ကုိ ဓာတု ဥပေဒသ ဟု ေခၚဆုိသည္။ ဓာတုေဗဒ ေလ့လာမႈ႕အားလံုးတြင္ စြမ္းအင္ ႏွင့္ အင္ထရုိပီ တုိ႔ကုိ စဥ္းစားၾကရမည္မွာ မလြဲမေသြပင္ျဖစ္သည္။ ဓာတု ျဒပ္ဝတၱဳတုိ႔ကုိ ၎၏ structure ျဖင့္ သက္မွတ္ႏူိင္ၿပီး ၎၏အေျခကုိ ဓာတုေပါင္းစပ္ပံု မ်ားျဖင့္ သတ္မွတ္ႏူိင္သည္။ ၎အခ်င္းအရာမ်ားကုိ spectroscopy၊ chromatography စသည့္ chemical analysis မ်ားသံုး၍ ေလ့လာႏူိင္သည္။
ဓာတုေဗဒ ဘာသာရပ္ကုိ အဆင့္ျမင့္ အေျခခံပညာ ႏွင့္ ေကာလိပ္ အစပုိင္းႏွစ္မ်ားတြင္ အဓိက ဘာသာအျဖစ္ ပါရွိသည္။ ၎ေလ့လာမႈ႕မ်ားမွာ မ်ားေျမႇာင္လွစြာေသာ အေျခခံမ်ားကုိ စတင္ေပးေသာ ေယဘူယ ဓာတုေဗဒ ဘာသာရပ္ျဖစ္သည္။ ၎မွသည္ ေလ့လာသူ အေနျဖင့္ အဆင့္ျမင့္ ဓာတု လမ္းခြဲမ်ားကုိ ဆက္လက္ေလ့လာႏူိင္သည္။ ဓာတု သုေသသန တြင္ လုပ္ေနေသာ သိပၸံပညာရွင္္ကုိ chemist (ဓာတုပညာရွင္) ဟုေခၚသည္။ အမ်ားအားျဖစ္ ဓာတုပညာရွင္မွာ ဓာတုဘာသာရပ္ခြဲ တစ္ခုကုိသာ အထူးျပဳ လုပ္ကုိင္ေလ့ရွိသည္။

ျမန္မာႏုိင္ငံႏွင့္ ဓာတုေဗဒ

ျမန္မာႏုိင္ငံမွာ ဓာတုေဗဒ ဓာတ္ေဆး (Chemicals) ေတြကို ပုဂံေခတ္ ကတည္းက စၿပီး သံုးတတ္တဲ့ အေလ့အဓ ရွိေနၿပီလို႔ ေက်ာက္စာ အေထာက္အထား အရ သိရပါသည္။ ပုဂံၿမိဳ႕ေဟာင္း ေစာလွ၀န္းဘုရား အနီး အမတ္ အသ၀တ္ ဓမၼာမယား ေက်ာက္စာမွာ ေတြ႔ႏုိင္ပါသည္။ က်မ္းကုိး က်မ္းကားနဲ႔ စၿပီး ေတြ႕ရတာကေတာ့ ၁၇၅၉ ခုနစ္က သေဘၤာေဆးစာ အမည္ရွိတဲ့ ေပစာမူအရ သိရသည္။ ကုန္းေဘာင္ေခတ္အစ အေလာင္းမင္းတရား လက္ထက္မွာ ေရးမွတ္ထားခဲ့တဲ့ သေဘၤာေဆးစာ ဆိုတဲ့ ေပမူဟာ ဓာတုေဗဒက်မ္း တစ္ဆူပါပဲ။ အထဲမွာ ပါတဲ့ စာသားတခ်ိဳ႕အရ အဲဒီက်မ္းဟာ ျမန္မာႏုိင္ငံနဲ႔ အဲဒီအခ်ိန္က အဆက္အသြယ္ ရွိေနတဲ့ ေပၚတူဂီေတြ ဆီကေန ကူးယူထားတယ္လုိ႔ သိရသည္။ မူရင္းက်မ္းမွာ ထုတ္လုပ္နည္းေပါင္း ၁၀၀ ေက်ာ္ ေဖာ္ျပထားသည္။ အဲဒါေတြကို မ်ိဳးတူမ်ိဳးတူ အစုပဲ ဒီအတိုင္း အဆင္ေျပသလို ျပထားေတာ့ အားလံုးဟာ ျပန္႔လ်ားႀကီး ျဖစ္ေနသည္။ ဒါကို တူရာတူရာ စုစည္းၿပီး အုပ္စုဖြဲ႕လိုက္ရင္ အုပ္စု (၃၀) ရလာသည္။ အဲဒါကို အက်ဥ္းခ်ဳပ္မွ် ေဖာ္ျပခ်င္ပါသည္။

1. ဆင္စြယ္လုပ္ငန္း - အစိမ္းဆိုးနည္း၊ ဆင္စြယ္ေပ်ာ့နည္း။
2. သေဘၤာေဆးႏွင့္ ေငြမင္လုပ္နည္း (၃) နည္း။
3. အ႐ိုး အနက္ဆိုးနည္း၊ အ႐ိုးေပ်ာ့နည္း။
4. ပုလဲတု လုပ္နည္း။
5. ေရႊလုပ္ငန္း - ေရႊေရး ေရႊခ်နည္း၊ သံေပၚ ေရႊေရးနည္း၊ ေရႊခ်နည္း (၂) နည္း၊ ေရႊပင္ ေငြပင္ စိုက္နည္း (၄) နည္း၊ ေရႊမႈန္႔ စားေဆးေဖာ္နည္း (၂) နည္း၊ သံ ေရႊေရာင္တင္နည္း၊ ေရႊေရာင္ေရးနည္း (၂) နည္း ေရႊ အတုခ်က္နည္း။
6. ေၾကးနီလုပ္ငန္း - ေၾကးနီျဖဴနည္း (၂) နည္း၊ ေၾကး၀ါ ေၾကးနီ ေဖာ္နည္း၊ သံေၾကးနီလုပ္နည္း။
7. ေရျပင္း (Acid) လုပ္နည္း (၅) နည္း။
8. မီးစံုး (Phosphorus) ခ်က္နည္း (၂) နည္း။
9. သတၳဳ အရည္ေပ်ာ္ အကူပစၥည္း (Flux) လုပ္နည္း (၅) နည္း။
10. ဒုတၳာ ဆီခ်က္နည္း (၃) နည္း။
11. သႏၶာ၊ ဥႆဘုရား ႏွင့္ ေက်ာက္မ်က္ ရတနာ အတုလုပ္နည္း။
12. သံပင္ စုိက္နည္း။
13. ေလာင္မီး ေဖာ္နည္း (၃) နည္း။
14. ဖန္ခ်က္နည္း (၁၁) နည္း။
15. သစ္ပင္ဆား (Potassium Carbonate) ထုတ္လုပ္နည္း။
16. မိန္လာ မ်ိဳးစံု လုပ္နည္း (၁၂) နည္း။
17. သစ္သား အေရာင္တင္ဆီ လုပ္နည္း (၃) နည္း။
18. သစ္သီး၊ သစ္ေစ့၊ ၾကက္ဥတို႔မွ အဆီထုတ္နည္း။
19. ျပဒါး သန္႔စင္နည္း။
20. လက္ခ်ား ျပဳလုပ္နည္း။
21. ကန္ပြင့္ ခ်က္နည္း။
22. မွန္ျပဒါးတင္နည္း၊ ေဆးေရးနည္း။
23. တ႐ုတ္ ပန္းကန္ လုပ္နည္း။
24. ခ်ည္ အ၀တ္ဆိုးေဆး လုပ္နည္း (၆) နည္း။ ခ်ဳပ္ေဆး ေဖာ္နည္း။
25. သစ္သီးမ်ား တာရွည္ခံေအာင္ ထားသုိနည္း။
26. သံလိုက္အိမ္ေျမႇာင္ လုပ္နည္း။
27. တဏွာကၽြေဆး ေဖာ္နည္း (၂) နည္း။
28. သံဂုဏ္ဂမၼံ အားေဆးေဖာ္နည္း (၂) နည္း။
29. ဆံပင္ မျဖဴေအာင္ လုပ္နည္း။
30. ၀က္ျခံေပ်ာက္ေဆး ေဖာ္နည္း။

အေပၚမွာ ျပထားတဲ့ နည္းေတြကို အေျခခံ ဓာတုကုန္ထုတ္ ပညာနည္းစဥ္ေတြ ျဖစ္တဲ့ က်ိဳခ်က္ျခင္း၊ အေငြ႕ျပန္ျခင္း (Evaporation) ၊ ေပါင္းခံျခင္း (Distillation) ၊ မီးျဖင့္ေလွာ္ျခင္း၊ ျပဳတ္ျခင္း၊ အပူတုိက္ျခင္း၊ မီးအံုးျခင္း၊ မီးကင္ျခင္း၊ မီးဖုတ္ျခင္း၊ အေျခာက္ခံျခင္း၊ အေအးခံျခင္း၊ အမႈန္႔ႀကိတ္ျခင္း၊ စကာခ်ျခင္း၊ ေမႊျခင္း၊ ႏွဲျခင္း၊ အရည္စိမ္ျခင္း၊ အရည္ေဖ်ာ္ျခင္း၊ အနည္ထိုင္ အၾကည္ခံျခင္း၊ အရည္စစ္ျခင္း၊ ဓာတ္စြဲကပ္ျခင္း (Absorption)၊ အဆီထုတ္ျခင္း (Oil Extraction) စတဲ့ လုပ္ငန္းစဥ္ေတြနဲ႔ ေဆာင္ရြက္တယ္။ အပူေပးတဲ့ေနရာမွာ ထင္းမီး၊ မီးေသြးမီးကို သံုးတယ္။ တစ္ခါတစ္ေလ တိုက္႐ိုက္ အပူေပးၿပီး တစ္ခါတစ္ရံ ေရ၊ သဲ၊ ဖြဲ၊ ႏြားေခ်း၊ ျမင္းေခ်းေတြနဲ႔ ၾကားခံထားၿပီး အပူေပးလို႔ မီးအရွိန္ကို လိုသလို ထိန္းခ်ဳပ္ႏုိင္သည္။ အဲဒီလို ထုတ္လုပ္တဲ့ေနရာမွာ သံုးတဲ့ ကိရိယာေတြ၊ ကုန္ၾကမ္းေတြ ( ဓာတုပစၥည္းမ်ား၊ သစ္ပင္ထြက္ ပစၥည္းမ်ား န႔ဲ လူ တိရိစၧာန္ရဲ႕ ပစၥည္းမ်ား ) ကို ၾကည့္ၿပီး အဲဒီေခတ္က သိပၸံပညာ အဆင့္အတန္းကို ေလ့လာႏုိင္သည္။

ထုတ္လုပ္မႈ ကိရိယာမ်ား

အေငြ႕ျပန္ ေပါင္းခံရန္ လံဘိကာပ (Alembic) ေပါင္းေခ်ာင္၊ စဥ့္သုတ္အိုးေကာက္၊ ခံအိုး (Condenser Receiver)၊ ဖန္ခံအိုး၊ ခဲမျဖဴ ပြတ္ခံအိုး၊ အလုိက္ကလုိက္။ အရည္က်ိဳရန္၊ ျပဳတ္ရန္၊ ေလွာ္ရန္ ေျမအိုး၊ ေၾကးအိုး၊ သံအိုး၊ ဖန္အိုး၊ သမၸရာပိုင္း။ မီးျပင္းတုိက္၍ က်ိဳရန္ လံု၊ မိုက္၊ မိုက္လံု၊ မိုက္ခြက္၊ စဥ့္သုတ္မိုက္၊ စဥ့္ျဖဴသုတ္မိုက္၊ စဥ့္ျဖဴလိမ္းမိုက္၊ ဖန္ျဖဴ အတြင္းၿပီးမိုက္၊ မိုက္ေစာက္၊ စေလာင္းပါမုိက္။ အရည္စိမ္၊ အရည္ေဖ်ာ္၊ အနည္ထိုင္ရန္ စဥ့္အိုး၊ ေႂကြအိုး၊ အင္တံု၊ ေျမပံုး၊ ဖန္ဖလား၊ ဖန္အိုးလက္ရွည္၊ ပုလင္းႀကီး၊ ေညာင္ေရအိုး အ၀က်ယ္။ ေမႊရန္ သံဇြန္း၊ သံေယာင္းမ။ အမႈန္႔ႀကိတ္ရန္ ေၾကးဆံု၊ ေက်ာက္ျပင္။ စကာခ်ရန္ အ၀တ္၊ ပုဆိုး။ ဆီထုတ္ရန္ အရည္စစ္သားေရအိတ္၊ အိတ္ကို ညစ္ယူရန္ အပူေပးႏုိင္သည့္ ေၾကးညႇပ္၊ သံျပားညႇပ္။ ပုဂံေႂကြရည္သုတ္ ရာတြင္ ညႇိေပးသည့္ ယုန္ေမႊးစုတ္တံ၊ ႏြားေမႊးစုတ္တံ။ အေထြေထြသံုးရန္ ဖန္ခြက္၊ ပန္းကန္ျပား၊ ဖန္လံုး၊ မွန္ျပား၊ စကၠဴျဖဴ၊ ေရျပင္းခ်က္ဖို၊ အုိးထိန္းစက္။

ဓာတုေဗဒ ပစၥည္းမ်ား

ေရျပင္း၊ ငရဲမီး (Acid) ၊ ပံုးရည္ျပင္း၊ သံုးခါျပန္ ပံုးရည္၊ ထန္းရည္ပံုးရည္ (Acetic Acid) ၊ အသစ္ညႇစ္ သံပုရာရည္ (Citirc Acid) ၊ အိႏၵနံပံုးရည္ (Lead monoxide) ၊ အာေဂၚေရဆီ၊ ေရဘုရင္ (ေတာ္၀င္ အက္ဆစ္၊ Aqua regia) ၊ ကကၠဴကမည္း (Benzonic Acid) ၊ ျပဒါး၊ ဟသၤပဒါး၊ အမာလာဂမာ (Amalgam) ၊ ေရႊဆိုင္း၊ စိန္ျဖဴ (Arsenic) ၊ ေဆးဒါန္း၊ ကန္႔၊ ခဲမ၊ ခဲမပုတ္၊ ခဲျပာ၊ ခဲမျပာ၊ ခဲမနက္ (Graphite) ၊ ေ၀ွာ္ဆ၀ေရာ၊ ေလာင္မီး (Phosphorus) ၊ ခဲမျဖဴ (ဘင္၊ သလြဲျဖဴ၊ Pewter) ၊ ခေနာက္စိမ္း (Antimony) ၊ ေဘာ္ (Silver) ၊ ရြက္နီေဘာ္၊ ဂၽြတ္ (Bismuth) ၊ မီးေသြး၊ က်ပ္ခုိး၊ သံ၊ သံမႈန္႔၊ သံတစဥ္းစာ၊ သံျပာ၊ သံမဏိျပာ၊ သံဂံုဂမံ (Ferric oxide) ၊ ေၾကးနီ၊ ေၾကး၀ါ၊ ဒုတၳာ၊ ဒုတၳာဆီ၊ ဒုတၳာရည္ (Blue vitorial, Copper sulphate) ၊ ယမ္း၊ ယမ္းျပန္ၿပီး၊ ယမ္းစိမ္း၊ တာတ႐ု၊ တာတဂူ၊ တာတလူ (Nitre, Salpeter, Potassium nitrate) ၊ ဇ၀က္သာ (Salammoniac, Ammonia chloride) ၊ လက္ခ်ား (Borax, Sodium Pyroborate) ၊ သစ္ရြက္ျပာ၊ စဖုိျပာ (Potassium carbonate) ၊ မေဖာက္ထံုး၊ ေျမျဖဴ၊ အာ႐ုဒါ၊ အာ႐ု၀ါ (အရက္ဆား)၊ ေက်ာက္ခ်ဥ္၊ ဆား (Sodium chloride) ၊ သဲ၊ အုတ္မႈန္႔၊ အုတ္နီခဲ၊ ေျမအိုးမႈန္႔၊ အရက္နီ၊ ဘရံအရက္ (Brandy) ၊ အာရေကာ္ (Alcohol) ၊ သင္းတြဲစိမ္းမႈန္႔၊ သေႏၶာဆား၊ တေရမင္တီနာဆီ၊ ေရာဘာရဘူ (ထင္း႐ွဴးဆီ)၊ အိႏၵနံေက်ာက္၊ ႏွင္းရည္၊ ပ႐ုပ္၊ ေရနံဆီ၊ ကတၱရာဆီ၊ ေျမဖေယာင္း၊ နိပေဆး၊ ေသနတ္ေက်ာက္၊ အင္ၾကင္းေက်ာက္၊ သံလုိက္ေက်ာက္၊ ေက်ာက္သလင္း၊ ေက်ာက္စစ္။

အပင္ထြက္ ပစၥည္းမ်ား

ဖံုးမသိမ္ရြက္၊ သမင္စမ၊ သမင္စဖို၊ ငွက္ေပ်ာ၊ လိပ္စေရြ၊ မဲႀကီးရြက္၊ ထေနာင္းၾကဴ၊ သက္ကယ္၊ အေမွာ္နရကူေစ့၊ ရွားေပါက္ေစ့၊ သရက္ပြင့္၊ သရက္ေစ့၊ အုတ္ရွစ္ေစ့၊ အုတ္ရွစ္ဆီ၊ ေပါင္ပဲေစ့ (မာလတိ) ၊ ေပါင္ပဲ့ဆီ၊ ပိုက္ဆံေစ့၊ ပုိက္ဆံဆီ၊ ခ်ဥ္သီးေစ့၊ င႐ုတ္ေကာင္း၊ ဖာလာ၊ ဇီယာ၊ စမံုမ်ိဳးငါးပါး၊ ပၪၥကနီသီး၊ ကညင္သီး၊ သေျပေစ့၊ သေျပသား၊ သေျပဆီ၊ ႐ံုးပတီသီး (ပၪၥငါးပါး)၊ က်စုသီး၊ လင္းေနဆီ၊ သင္းတြဲကညင္ဆီ၊ အုန္းဆီ၊ ရွားေဆးအဆီ၊ ဘိန္း၊ သစ္က်ပိုး၊ ေတာရပ္ေခါက္၊ ဇာတိပၹိဳလ္ပြင့္၊ ေလးညႇင္းပြင့္၊ သေစၥး၊ ခ်ိပ္၊ ရွိန္းခို၊ ကနခို၊ ေၾကာင္ပန္း၊ မုတ္၊ ေရွာက္ခြံ၊ ခ်င္းေျခာက္၊ ဟင္းႏုႏြယ္၊ ပိႏၷဲႏြယ္၊ နႏြင္းတက္၊ ထန္းႏုိ႔၊ မဲနယ္၊ သၾကားပြင့္၊ ဂ်ံဳမႈန္႔၊ တိန္းညက္၊ ထန္းလ်က္။

လူတိရိစၧာန္တို႔၏ ပစၥည္းမ်ား

လူ႔အံဘတ္၊ လူ႔က်င္ႀကီး၊ လူ႔က်င္ငယ္ (Urine phosphate) ၊ ျမင္းေခ်း၊ ႏြားေခ်း၊ ေထာပတ္၊ ၀က္ဆီ၊ ဆိတ္ဆီ၊ ႏြားဆီ၊ ကၽြဲဆီ၊ ေခြးဆီ၊ ၀မ္းဘဲဆီ၊ ကင္းပုစြန္ဆီ၊ ေခြးမႏုိ႔၊ ခြာအမ်ိဳးမ်ိဳး၊ သမင္ဂ်ိဳ၊ ဂ်ိဳအမ်ိဳးမ်ိဳး၊ အမဲ႐ိုး၊ အေမႊးအေတာင္ အမ်ိဳးမ်ိဳး၊ ၾကက္ဥအကာ၊ ပရြက္ေကာင္၊ ခါခ်ဥ္ေကာင္။ က်မ္းႀကီး တစ္ေစာင္လံုးမွာ အေရးအသားပုိင္း အံၾသရေလာက္ေအာင္ တိက်မႈရွိသည္။ စနစ္က်သည္။ ေရျပင္းခ်က္တဲ့ဖို တည္ေဆာက္ပံု ေဖာ္ျပတဲ့ေနရာမွာ ဟာကြက္ မရွိေအာင္ အေသးစိတ္ ေဖာ္ျပထားပံုက ႏွစ္လိုဖြယ္ေကာင္းသည္။ မီးေပးမီးယူ ထုတ္လုပ္မႈ ထိန္းခ်ဳပ္ပံု စနစ္ကလည္း အလြန္ သိပၸံနည္း က်လွသည္။ လြန္ခဲ့တဲ့ ႏွစ္ေပါင္း ရာနဲ႔ခ်ီတဲ့ အခ်ိန္ကတည္းက ျပဳစုထားတဲ့ ျမန္မာတို႔ရဲ႕ ဓာတုေဗဒ ထုတ္လုပ္ေရးတစ္ရပ္ ျဖစ္ေပမယ့္ အခုေခတ္ အဆင့္နဲ႔ ခ်ိန္ထိုးၾကည့္ရင္ ေရးသားပံုက ေရပက္မ၀င္ေအာင္ ရွိေနလို႔ ဂုဏ္ယူစရာ သိပ္ေကာင္းသည္။ ဓာတုေဗဒ ပညာရပ္ ပုိင္းက သံုးသပ္ရင္လည္း ဓာတုပညာရပ္ကို စခဲ့တဲ့ ေရွးေခတ္ အဂၢိရတ္ ဆရာႀကီးေတြရဲ႕ ယမ္းငရဲမီး၊ ကန္႔ငရဲမီး၊ ဆားငရဲမီး နဲ႔ ေရႊစား ငရဲမီး ထုတ္လုပ္ပံု နည္းစနစ္ေတြနဲ႔ ပံုစံတူတာ ေတြ႕ရသည္။ ဒါေၾကာင့္ ျမန္မာေတြဟာ အဲဒီ အခ်ိန္ကတည္းက မွန္ကန္တဲ့ ဓာတုေဗဒ ပညာ လမ္းေၾကာင္းေပၚကုိ ေျခခ်မိေနၿပီ ဆိုတာ သိသာ ထင္ရွားပါသည္။ ဒါေတြကို ၾကည့္ၿပီး ေရွးေခတ္ ဓာတုေဗဒ ပညာရပ္ဟာ ေရႊျဖစ္ ေငြျဖစ္ စိတ္ကူးယဥ္ဆန္တဲ့ ၀ိဇၨာ ပညာရပ္ခ်ည္း မဟုတ္ဘဲ သိပၸံပညာရပ္ေတြလည္း ရွိေသးသည္ဆိုတာ ျမင္သာထင္သာေအာင္ တင္ျပလိုက္ပါသည္။ 

အေျခခံ သေဘာတရားမ်ား

ဓာတုေဗဒကုိ ေလ့လာရာတြင္ မ်ားစြာေသာ အေရးပါသည့္ အေျခခံ သေဘာတရားမ်ား ရွိသည္။ ၎တုိ႔မ်ား - 

အက္တန္

အက္တန္သည္ ျဒပ္စင္၏ အေျခခံ ယူနစ္ ျဖစ္သည္။ အက္တန္တစ္ခုတြင္ ပုရုိတြင္ ႏွင့္ ႏ်ဴထြန္ မ်ားပါဝင္ေသာ အဖုိဓာတ္ရွိ မံတုိင္ရွိၿပီး ၎ကုိ တူညီေသာ အမဓာတ္ ပမာဏ ရွိ အီလက္ထထြန္ ကဝင္းရံ ထားသည္။ အက္တန္သည္ ျဒပ္စင္တစ္ခု၏ electronegativity, [[ionization potential], oxidation state, coordination number, bond စသည့္ ဓာတု ဂုဏ္သတၱိကုိေလ့လာမည္ဆုိလွ်င္ အေသးငယ္ဆံုး ျဖစ္သည္။

ျဒပ္စင္

ျဒပ္စင္ဆုိသည္မွာ ဓာတု အျမင္အရဆုိလွ်င္ ဓာတုပစည္း ႏွင့္ပါတ္သက္သည္။ ဓာတုျဒပ္စင္ တစ္ခုကုိ ၎၏ အက္တန္ရွိ ႏ်ဴကလီယမွ ပရုိတြန္ အေရအတြက္ ျဖင့္ ဆံုးျဖတ္သည္။ ၎အေရအတြက္ကုိ ၎ျဒပ္စင္၏ atomic number ဟုေခၚသည္။
ျဒပ္စင္မ်ားကုိ အေကာင္းဆံုးေဖာ္ျပရန္မွာ atomic number အရ အုပ္စုခြဲထားေသာ periodic table ပင္ျဖစ္သည္။ periodic table သည္ ညဏ္က်ယ္က်ယ္ျဖင့္ အစီအစဥ္ တက်စဥ္ထားေသာေၾကာင့္ ၎ဇယားတြင္ အုပ္စု (ေဒါင္လုိက္) ႏွင့္ နရီ (period) (အလ်ားလုိက္) ျဒပ္စင္၏ တူရာ ဂုဏ္သတၱိ ၿဖင္႔ စဥ္ထားသည္။