အက္တမ္ တစ္ခု၏ န်ဴကလိယသည္ အလြန္ သိပ္သည္းေသာ ေနရာျဖစ္ၿပီး န်ဴကလီယြန္ (ပရိုတြန္ ႏွင့္ အီလက္ထရြန္) တို႔ ပါဝင္သည္။ နယူကလီယ တို႔၏ သေဘာသဘာဝႏွင့္ အရည္အခ်င္းမ်ားကို မေလ့လာမွီ ယင္းတို႔မွပါရွိေသာ ျဒပ္မွုန္ေတြအေၾကာင္း အၾကမ္းဖ်င္းေလ့လာ ၾကည့္လွ်င္ နယူကလီယ တို႔တြင္ ပရိုတြန္( proton ) ႏွင့္ နယူထရြန္(neutron) ဆိုတဲ့ အေျခခံမွုန္ ၂ မ်ိဳးနဲ႔ ဖြဲ႕စည္းထားၾကသည္။ ပရိုတြန္တစ္ခုသည္ ဟိုက္ဒရိုဂ်င္ အက္တမ္၏ နယူကလိယတြင္ပင္ ပါရွိၿပီး ယင္းမွာ လၽွပ္စစ္ +e ( e= အီလက္ထရြန္ျဒပ္မွုန္တစ္ခုတြင္ရွိေသာလၽွပ္စစ္ပမာဏ) ရွိသည္။ ျဒပ္ထုကေတာ့ အီလက္ထရြန္ ျဒပ္ထုထက္ ၁၈၃၀ ဆမၽွရွိတာကို ေတြ႕ရသည္။ နယူထရြန္မွာ လၽွပ္စစ္ဓာတ္မရွိပဲ ပရိုတြန္ထက္ အနည္းငယ္ပိုၿပီး ေလးသည္(၀.၁%မၽွ)။
နယူကလိယဖြဲ႕စည္းပုံ
ပရိုတြန္ နဲ႔ နယူထရြန္ ၂ မ်ိဳးျခဳံၿပီး နယူကလီယြန္ (neucleons) လို႔ေခၚေလ့ရွိၾကပါသည္။ နယူကလိယ အမ်ိဳးမ်ိဳးမွာ ပရိုတြန္နဲ႔ နယူထရြန္အေရအတြက္ အခ်ိဳးအဆ အမ်ိဳးမ်ိဳး ေပါင္းစပ္ပါဝင္ေနၾကသည္။အေရအတြက္ အခ်ိဳးတစ္ ခုရွိတဲ့ ပရိုတြန္-နယူထရြန္ အဖြဲ႕အစည္းကို နယူကလိုက္( nuclide ) တမ်ိဳးလို႔ေခၚတယ္။ ဒီေနရာမွာ မွတ္ထားရမွာကေတာ့ နယူကလိုက္တစ္ခုဟာ အက္တမ္ရဲ ့နယူကလိယ ျဖစ္ခ်င္မွ ျဖစ္မယ္ဆိုတာပါပဲ။ ေတြ႕ရွိၿပီး နယူကလိုက္ ၁၄၄၀ ေက်ာ္ထဲမွာ အေျခခိုင္တဲ့ အမ်ိဳးအစားနဲ႔ အေျခမခိုင္တဲ့ ေရဒီ ယိုသတၱိႂကြ ( radioactive ) မွုရွိတဲ့ အမ်ိဳးအစားဆိုၿပီး ၂ မ်ိဳးရွိပါသည္။ သဘာဝျဒပ္စင္ အမ်ိဳးအစား ၉၂ မ်ိဳးနဲ႔ စာရင္ နယူကလိုက္အေရအတြက္ဟာ အေတာ္မ်ားေနတာကို ေတြ႕ရပါတယ္။
နယူကလိုက္ တစ္ခုကို အၾကမ္းဖ်င္းအားျဖင့္ အလြန္က်စ္လစ္ၿပီး ခပ္လုံးလုံးပုံစံရွိေသာ ပရိုတြန္-နယူထရြန္ အဖြဲ႕အစည္းတစ္ခုရယ္လို႔ ယူဆနိုင္ပါသည္။ ဒီလိုအဖြဲ႕အစည္းမွာ လၽွပ္စစ္အဖိုေဆာင္ပရိုတြန္မ်ားကိုပါ တည္ျမဲေအာင္ စုစည္းထားနိုင္တာဟာ စဥ္းစားစရာျဖစ္ေနပါသည္။ ပရိုတြန္ အခ်င္းခ်င္းတြန္းကန္ၾကတဲ့ လၽွပ္မွုန္အခ်င္းခ်င္းတြန္းအား ( ကူးေလာင္း ဟူသည့္ ပမာဏျပစကားလုံးျဖင့္တိုင္းတာေဖၚျပေလ့ရွိသည္) မ်ားရွိေသာေၾကာင့္ နယူကလိယဟာ ဒီတိုင္းဆိုရင္ၿပိဳကြဲပ်က္စီးသြားရန္အေၾကာင္းရွိေနပါတယ္။
ဒီလိုျဖစ္မသြားျခင္းကိုေထာက္ၿပီး နယူကလိုက္တို႔မွာ ကူးေလာင္းအားထက္ ျပင္းထန္ၿပီး ေပါင္းစည္းမွုကိုေပးစြမ္းနိုင္တဲ့ အားတစ္မ်ိဳးမ်ိဳးရွိေနတယ္ လို႔ဆိုရေတာ့မွာျဖစ္ပါတယ္။
ဒီအားမ်ိဳးရဲ ့သဘာဝကို တိတိက်က် မေဖာ္ျပနိုင္ေသးေပမယ့္ ဒီအားဟာ ျပင္းအားအလြန္ႀကီးၿပီး နယူကလီယြန္( ပရိုတြန္ေရာ နယူထရြန္ပါ) မ်ားအၾကား သက္ေရာက္တဲ့ ဆြဲအားအသစ္တစ္မ်ိဳးျဖစ္တယ္ဆိုတာ မွန္းဆၾကည့္ရွုနိုင္ပါသည္။ အရင္က သိၿပီးသားျဖစ္ေသာ ျဒပ္ဆြဲအား ႏွင့္ သံလိုက္အားမ်ိဳးေတြႏွင့္ကြာျခားမွုရွိေသာ တသီးတျခား အားတစ္မ်ိဳးသာ ျဖစ္နိုင္ပါသည္။ ဒီအားကို နယူကလိယေပါင္းစည္းအား ( ၀ါ ) အျပင္းအားအျပန္အလွန္သက္ေရာက္မွုလို႔ပဲ ေခၚၾကပါမည္။ နယူကလိယမ်ားကို နယူကလီယြန္မ်ားနဲ႔ ဖြဲ႕စည္းထားတယ္ဆိုရင္ နယူကလီယြန္မ်ားကိုလည္း ဘာနဲ႔ဖြဲ႕စည္းထားသလဲဆိုတာကို သိရွိလိုၾကေပလိမ့္မည္။ အဆိုပါအေၾကာင္းအရာမ်ားကို ေနာင္တြင္အေသးစိတ္ဆက္လက္ေဖာ္ျပသြားပါမည္။
ျမန္မာႏိူင္ငံရွိ အဝါေရာင္ကိတ္မုန္႔ ထုတ္လုပ္ႏိူင္ေသာ သတၱဳတြင္းမ်ားျပေျမပံု
သတၱဳတူးေဖာ္ျခင္း
အရပ္ဘက္ႏ်ဴကလီးယားျဖစ္ေစ၊ စစ္ဘက္ႏ်ဴကလီးယားျဖစ္ေစ အေျခခံကုန္ၾကမ္းက ယူေရနီယမ္ ျဖစ္ပါတယ္။ ဒီ ယူေရနီယမ္ သတၱဳကို ေျမႀကီးထဲက တူးယူရပါတယ္။ ကမာၻမွာ ယူေရနီယမ္ အဓိကထြက္တဲ့ ႏိုင္ငံေတြက ၾသစေၾတးလ်၊ ကေနဒါ၊ တ႐ုတ္၊ ကာဇက္စတန္၊ နမီးဘီးယား၊ ႏိုင္ဂ်ာ၊ ႐ုရွား၊ ဥဇဘက္ကစၥတန္တို႔ျဖစ္ၿပီး ျမန္မာျပည္မွာေတာ့ ပင္းပက္၊ သပိတ္က်ဥ္း၊ ပံုေတာင္ပံုညာ၊ ဖားကန္႔၊ တႏိုင္း၊ မိုးမိတ္တို႔မွာ ထြက္ပါတယ္။ယခင္က ယူေရနီယမ္ကိုရရွိဖို႕ တူးေဖာ္ယူခဲ့ရပါတယ္။၄င္းေနာက္မွာေတာ့ ယူေရနီယမ္မ်ားပါ၀င္သည္ဟု တိုင္းတာေတြ႕ရွိရေသာေက်ာက္မ်ားကို ႀကိတ္ခြဲျခင္း၊ အက္ဆစ္(သို႕) ေဘ့စ္တို႕ျဖင့္ ဓါတ္တိုး ဓါတ္ျပဳမႈမ်ား (သို႕တည္းမဟုတ္) ဓါတ္ေလ်ာ့ ဓါတ္ျပဳမႈမ်ားျဖင့္ လိုအပ္သလိုျပဳျပင္ယူရပါတယ္။ ယခုအခ်ိန္တြင္ ေခတ္မွီေသာႏိုင္ငံမ်ားတြင္ ယူေရနီယမ္မိုင္းတြင္းကို လုပ္သားအင္အား အေထြအထူးအသံုးျပဳစရာမလိုပဲ ရွာေဖြဖို႕နည္းလမ္းမ်ား စဥ္းစားလာခဲ့ႀကေပသည္။ေခတ္အမွီဆံုး ယူေရနီယမ္မိုင္းတြင္းသည္ ေရတြင္းတူးသလို စက္ျဖင့္ တြင္းတူးကာ အက္ဆစ္ျပင္းမ်ား ဥပမာ(H2SO4) တြင္းထဲသို႕ေလာင္းထည့္ကာ ယင္းတြင္းျဖင့္ကပ္ရပ္တြင္ ေနာက္တစ္တြင္းဆက္လက္တူးကာ ေနာက္တူးေသာတြင္းမွ ေလာင္းထည့္ထားေသာ အက္ဆစ္မ်ားကို အခ်ိန္အတိုင္းအတာတစ္ခုအေရာက္တြင္ ျပန္လည္စုပ္ယူျခင္းျဖင့္ ပတ္၀န္းက်င္ကို မထိခိုက္ေစသည့္အျပင္ လုပ္သားျပႆနာႏွင့္ ဓါတ္ေရာင္ျခည္သင့္ျပႆနာကိုပါ ေျဖရွင္းျပီးသား ျဖစ္ေပသည္။ယူေရနီယမ္သည္ အက္ဆစ္ျပင္းတြင္ေပ်ာ္၀င္သည္။
ယူေရနီယမ္ အႏုျမဴတခ်ဳိ႕ကို ဆက္တိုက္ခြဲစိတ္တဲ့အခါ စြမ္းအင္ ထြက္လာပါတယ္။ ဒီျဖစ္စဥ္ကို ႏ်ဴကလီးယား ခြဲစိတ္မႈ nuclear fission လို႔ ေခၚပါတယ္။ ႏ်ဴကလီးယားဓာတ္အားေပးစက္႐ံု (ဓာတ္ေပါင္းဖို) မွာ ခြဲစိတ္မႈက ျဖည္းျဖည္းေလးျဖစ္ပ်က္ေနၿပီး ႏ်ဴကလီးယားလက္နက္မွာေတာ့ တဟုန္ထိုးျမန္ျမန္ဆန္ဆန္ ျဖစ္ပ်က္ပါတယ္။ ႏွစ္မ်ဳိးစလံုးမွာေတာ့ ဒီခြဲစိတ္မႈကို ေသေသခ်ာခ်ာဂ႐ုတစိုက္ ထိန္းခ်ဳပ္ဖို႔လိုပါတယ္။
ႏ်ဴကလီးယားခြဲစိတ္မႈအတြက္ ယူေရနီယမ္ (၂၃၅) လို႔ေခၚတဲ့ ယူေရနီယမ္အိုင္ဆိုတုပ္ကိုသံုးရင္ အေကာင္းဆံုးျဖစ္ပါတယ္။ (အိုင္ဆိုတုပ္ ဆိုတာ ပ႐ုိတြန္ အေရအတြက္တူၿပီး ႏ်ဴထရြန္ အေရအတြက္မတူတဲ့ မ်ဳိးတူျဒပ္စင္ ျဖစ္ပါတယ္။ သဘာဝအတိုင္း ေတြ႔ရတဲ့ ယူေရနီယမ္က ယူေရနီယမ္ (၂၃၈) ျဖစ္ပါတယ္။) ယူေရနီယမ္ (၂၃၅) အစား ပလူတိုနီယမ္ (၂၃၉) ကို သံုးရင္လည္း ထိေရာက္မႈေကာင္းပါတယ္။ ယူေရနီယမ္ ၂၃၅ (ယူ-၂၃၅) ဟာ ဆက္တိုက္ ဆင့္ကဲ ဆင့္ကဲ ခြဲစိတ္မႈျဖစ္တတ္ၿပီး စြမ္းအင္အျဖစ္ အပူဓာတ္ကို ထုတ္လႊတ္ပါတယ္။
ယူေရနီယမ္ (၂၃၅) အႏုျမဴ ကြဲထြက္တဲ့အခါ ႏ်ဴထရြန္ (၂) လံုး (၃) လံုး လႊတ္ထုတ္ပါတယ္။ ေဘးမွာ တျခားယူ-၂၃၅ အႏုျမဴေတြရွိေနရင္ အဲဒီႏ်ဴထရြန္ေတြက ဝင္တိုက္ၿပီး အတိုက္ခံရတဲ့ အႏုျမဴေတြကို ကြဲထြက္ေစပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ႏ်ဴထရြန္ေတြ ပိုမ်ားမ်ား ထပ္ထြက္လာပါတယ္။ အခုလိုမ်ဳိး သူ႔ဖာသာသူ ကြင္းဆက္ဓာတ္ျပဳႏိုင္ဖို႔ ယူ-၂၃၅ အႏုျမဴ အလံုအေလာက္ရွိေနရင္ ႏ်ဴကလီးယားတုံ႔ျပန္မႈ ျဖစ္လာပါလိမ့္မယ္။ အဲဒီလိုျဖစ္ဖို႔ အနည္းဆံုးလိုအပ္တဲ့ အႏုျမဴ အေရအတြက္ကို “အေျခေျပာင္းျဒပ္ထု” critical mass လို႔ေခၚပါတယ္။
ဒါေပမယ့္ သဘာဝအတိုင္းေတြ႔ရတဲ့ အႏုျမဴျဒပ္စင္မွာ အႏုျမဴ အလံုး (၁,၀၀၀) မွာ ယူ-၂၃၅ က (၇) လံုးပဲပါၿပီး က်န္တဲ့ အႏုျမဴ (၉၉၃) လံုးက ယူ-၂၃၈ ျဖစ္ေနပါတယ္။
ႏ်ဴးကလီယား(ႏ်ဴကလီယ)ဗံုးလုပ္ရန္အတြက္ ယူေရနီယမ္သတၱဳကို အသံုးျပဳသည္။ သို႔ေသာ္ သာမန္႐ိုး႐ိုး ယူေရနီယမ္ကို အသံုးျပဳ၍မရေပ။ ‘အိုင္ဆိုတုပ္’ ဟုေခၚေသာ ေရဒီယိုဓာတ္ႂကြမ်ဳိးကြဲမ်ားထဲမွ တစ္မ်ဳိးကိုသာ အသံုးျပဳရသည္။ ယူေရနီယမ္သည္ ျဒပ္စင္အမွတ္စဥ္ (၉၂) ျဖစ္ေသာေၾကာင့္ ၎အဏုျမဴထဲမွာ ပရိုတြန္(၉၂) လံုး၊ အီလက္ထရြန္ (၉၂) လံုးပါရွိသည္။ ယူေရနီယမ္ အိုင္ဆိုတုပ္ေတြထဲတြင္ သဘာဝအတိုင္း ေျမႀကီးထဲမွ အမ်ားဆံုး တူးေဖာ္ရရွိသည္မွာ ယူေရနီယမ္ ၂၃၈ (န်ဴထရြန္ ၁၄၆ လံုး) ျဖစ္ၿပီး သဘာ၀ယူေရနီယမ္ စုစုေပါင္း၏(၉၉.၂၈၄) ရာခိုင္ႏႈန္းပါရွိသည္။ ယူေရနီယမ္ ၂၃၅ (ႏ်ဴထရြန္ ၁၄၃ လံုး) သည္ သဘာဝသတၱဳ႐ိုင္းထဲတြင္ (၀.၇၁၁) ရာခိုင္ႏႈန္းသာ ပါဝင္ပါသည္္။ ယူေရနီယမ္(၂၃၅) ျဖစ္ျဖစ္ ယူေရနီယမ္(၂၃၈) ျဖစ္ျဖစ္ ယူေရနီယမ္မွန္ရင္ သတၱဳ႐ိုင္းေတြသည္လည္း ေရဒီယိုဓာတ္ႂကြသည့္အတြက္ သတၱဳတြင္းတူးအလုပ္သမားမ်ား၊ သယ္ယူပို႔ေဆာင္ကိုင္တြယ္ရေသာအလုပ္သမားမ်ား၊ စစ္သည္မ်ားအတြက္ အႏၲရာယ္ႀကီးမားလွပါသည္။
အဝါေရာင္ကိတ္မုန္႔ထုတ္လုပ္သည့္ စက္ရံုပံုစံငယ္
အဝါေရာင္ကိတ္မုန္႔
ဗဟိုဆြဲအားစက္
ထိုသို႔ထုတ္လုပ္ႏိုင္ရန္အတြက္ ပထမဆံုးအဆင့္အေနျဖင့္ သတၱဳတြင္းမ်ားမွ တူးေဖာ္ရယူလာသည့္ ယူေရနီယမ္ေျမသားအ႐ိုင္းကို ႀကိတ္ခြဲၿပီး ဓာတုေဗဒနည္းပညာျဖင့္ သန္႔စင္အရည္ေဖ်ာ္ အေျခာက္ခံလိုက္သည့္အခါ ‘အဝါေရာင္ကိတ္မုန္႔’ Yellow Cake ဟုလူသိမ်ားသည့္ ဒုတိယဆင့္ သတၱဳ႐ိုင္းျဖစ္လာပါသည္။ ၄င္းအား ေနာက္တစ္ၾကိမ္ အက္ဆစ္၊ ဇဝက္သာ၊ ဟုိက္ၿဒိဳဂ်င္၊ ေအာက္ဆီဂ်င္တို႔ျဖင့္ အဆင့္ဆင့္ ဓာတ္ျပဳေစၿပီးလွ်င္ ေနာက္ဆံုး၌ ယူေရနီယမ္ဟက္ဆာဖလို႐ိုဒ္ဓာတ္ေငြ႔ ရလာပါသည္။။ ထိုယူေရနီယမ္ ဓာတ္ေငြ႔အား အထက္တြင္ ေဖာ္ျပခဲ့သည့္ ဗဟိုဆြဲအားႁပြန္လံုးမ်ားအတြင္းသို႔ထည့္ၿပီး ‘က်င္’ ယူရျခင္းျဖစ္သည္။
yellow cake
ဓာတ္ေျပာင္းျခင္း
ယူေရနီယမ္သတၱဳ႐ိုင္းကို တူးယူၿပီးရင္ စက္နဲ႔ အမႈန္႔ႀကိတ္ပစ္ရပါတယ္။ ဒီအမႈန္႔ေတြကို ဓာတုေဗဒနည္းနဲ႔ သန္႔စင္ပစ္ၿပီး “အဝါေရာင္ကိတ္မုန္႔” yellow cake လို႔ေခၚတဲ့ ယူေရနီယမ္အခဲ ျပန္လုပ္ရပါတယ္။ ဒီအဝါေရာင္ကိတ္မုန္႔မွာ ယူေရနီယမ္ (၆၀-၇၀) ရာခိုင္ႏႈန္းပါဝင္ၿပီး ေရဒီယိုသတၱိႂကြအႏၲရာယ္ရွိေနပါၿပီ။ဒီေနရာမွာ ႏ်ဴကလီးယားပညာရွင္ေတြရဲ႕ အဓိကအလုပ္က ရထားတဲ့ယူေရနီယမ္ထုထဲမွာ ယူ-၂၃၅ အႏုျမဴ ပမာဏတိုးလာေအာင္ လုပ္ဖို႔ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါကို ယူေရနီယမ္သန္႔စင္မႈ enrichment လို႔ေခၚပါတယ္။ သန္႔စင္ဖို႔အတြက္ အဝါေရာင္ကိတ္မုန္႔ကို ႏိုက္ထရစ္အက္ဆစ္နဲ႔ ေဖ်ာ္ၿပီး ဓာတုေဗဒနည္းနဲ႔ ျပဳျပင္ရပါတယ္။ ဒီ့ေနာက္မွာ အပူေပးၿပီး ယူေရနီယမ္ဟက္ဆာဖလို႐ိုက္ဒ္ ဓာတ္ေငြ႔ျဖစ္လာေစပါတယ္။
ယူေရနီယမ္ဟက္ဆာဖလို႐ိုက္ဒ္ဓာတ္ေငြ႔ဟာ ထိတဲ့ပစၥည္းေတြကို ေလာင္တတ္ စားတတ္တဲ့အတြက္ အင္မတန္ သတိထားကိုင္တြယ္ရပါတယ္။ ဒီဓာတ္ေငြ႔ထုတ္လုပ္တဲ့စက္႐ံုက ပိုက္လိုင္းေတြ ေမာ္တာစက္ေတြကို ခံႏိုင္ရည္ရွိတဲ့ အလ်ဴမီနီယမ္-နီကယ္သတၱဳစပ္ေတြနဲ႔ အထူးတည္ေဆာက္ရပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ ဒီဓာတ္ေငြ႔ကို ဆီအမ်ဳိးမ်ဳိး၊ အမဲဆီ၊ အင္ဂ်င္ဝိုင္ စတာေတြနဲ႔ မထိေတြ႔ေအာင္လည္း ထားရပါတယ္။ ႏို႔မဟုတ္ရင္ မေတာ္တဆ ဓာတုတုံ႔ျပန္မႈေတြ ျဖစ္တတ္ပါတယ္။
သန္႔စင္ျခင္း
အမ်ားဆံုးသံုးတဲ့ သန္႔စင္နည္းကေတာ့ gas centrifuge ဓာတ္ေငြ႔ ဗဟိုခြာအားနည္းျဖစ္ပါတယ္။ အဲဒီနည္းမွာ ယူေရနီယမ္ဟက္ဆာဖလို႐ိုက္ဒ္ဓာတ္ေငြ႔ကို ႁပြန္လံုးရွည္ထဲထည့္ၿပီး အရွိန္ျမင့္လွည့္ေပးတဲ့အခါ ပိုေလးတဲ့ ယူ-၂၃၈ အိုင္ဆိုတုပ္က ေဘးမွာလာစုပါတယ္။ ဒီ ယူ-၂၃၈ ကို ႁပြန္ေအာက္ဘက္ကေန ထုတ္ယူၿပီး အလယ္မွာစုေနတဲ့ ယူ-၂၃၅ မ်ားတဲ့ ဓာတ္ေငြ႔ကို သီးသန္႔ထုတ္ယူပါတယ္။ ဒီ ယူ-၂၃၅ ဓာတ္ေငြ႔ကို ေနာက္ထပ္ဗဟိုခြာအားစက္ထဲပို႔ၿပီး ထပ္'က်င္' ရပါတယ္။ ဒီလို ထပ္တလဲလဲ ဆက္တိုက္လုပ္ဖို႔ ဗဟိုခြာအားစက္ေတြ ေထာင္နဲ႔ခ်ီၿပီး အတန္းလိုက္ တပ္ဆင္ထားရပါတယ္။ ေရဒီယိုသတၱိႂကြမႈ နည္းနည္းရွိတဲ့ လက္က်န္ ယူ-၂၃၈ ေတြကိုေတာ့ အားေပ်ာ့ယူေရနီယမ္ depleted uranium လို႔ေခၚၿပီး သံခ်ပ္ကာေဖာက္ အေျမာက္ဆန္ေတြ၊ က်ည္ဆန္ေတြမွာ ထည့္သြင္းအသံုးျပဳပါတယ္။
ေနာက္ထပ္သန္႔စင္နည္းကေတာ့ စိမ့္ထြက္နည္း diffusion လို႔ေခၚပါတယ္။ အဲဒီနည္းမွာ ယူေရနီယမ္ဟက္ဆာ ဖလို႐ိုက္ဒ္ဓာတ္ေငြ႔ကို အေမွးပါးတခုကို ျဖတ္သန္းခိုင္းတဲ့အခါ ပိုေပါ့တဲ့ ယူ-၂၃၅ က အေမွးပါးဇကာကို ပိုျမန္ျမန္ျဖတ္ ႏိုင္တဲ့အတြက္ ခြဲထုတ္ယူလို႔ရပါတယ္။ ဗဟိုခြာအားနည္းလိုပဲ ဒီနည္းမွာလည္း အေမွးပါးျဖတ္တာကို ထပ္တလဲလဲ လုပ္ရပါတယ္။
ႏ်ဴကလီးယား ဓာတ္ေပါင္းဖို
ခြဲစိတ္တုံ႔ျပန္မႈနဲ႔ အပူထြက္ႏိုင္ဖို႔အတြက္ ယူေရနီယမ္ေလာင္စာအႏွစ္သားဟာ 'အေျခေျပာင္း' အေနအထားမွာ ရွိရပါမယ္။ ဆိုလိုတာက ယူေရနီယမ္ဟာ ကိုယ့္ဖာသာကိုယ္ ကြင္းဆက္တုံ႔ျပန္မႈ ျဖစ္ႏိုင္မယ့္ အလံုအေလာက္ သန္႔စင္မႈ ရွိရပါမယ္။ယေန႕ေခတ္ဓါတ္ေပါင္းဖိုမ်ားသည္ ယူေရနီယမ္ကြန္ေပါင္းမ်ားျဖင့္ အသံုးျပဳလို႕ရေနသည့္အျပငတစ္ခ်ဳိ႕မွာ သိုရီယမ္ေလာင္စာသံုး ဓါတ္ေပါင္းဖိုမ်ားပါ အသံုးျပဳလာခဲ့ႀကေပသည္။ ယင္းဓါတ္ေပါင္းဖိုသည္ ေငြကုန္ေႀကးက်မ်ားလြန္းေသာ္လည္း ႏ်ဴပညာကိုလက္၀ါးႀကီး အုပ္ထားလိုေသာႏိုင္ငံအခ်ဳိ႕မွ ႏ်ဴလက္နက္ထုတ္လုပ္မႈ မျဖစ္ေပၚေစရန္အတြက္ေသာ္လည္းေကာင္း စီးပြားေရးအတြက္ေသာ္လည္းေကာင္း အျခားႏိုင္ငံမ်ားအား လိုက္လံတည္ေဆာက္ေပးလ်က္ရွိသည္။သိပၸံပညာရွင္မ်ားမွ မွတ္ခ်က္ျပဳရာတြင္ ယူေရနီယမ္235သံုး ႏ်ဴကလီးယားဓါတ္ေပါင္းဖိုသာလွ်င္ ဘက္စံုသုေသသနအတြက္သာမက စြမ္းအင္ကိုအလံုအေလာက္ထုတ္လုပ္ႏုိင္စြမ္းရွိသည့္ ပါ၀ါအျမွင့္ဆံုး ဓါတ္ေပါင္းဖိုျဖစ္ေႀကာင္း လက္ခံထားေပသည္။
ႏ်ဴကလီးယားဓာတ္ေပါင္းဖို လည္ပတ္ဖို႔နဲ႔ ထိန္းခ်ဳပ္ႏိုင္ဖို႔အတြက္ ထိန္းခ်ဳပ္တံေတြကို ဓာတ္ေပါင္းဖိုအခန္းထဲ ျမႇဳပ္ သြင္းထားပါတယ္။ ဒီထိန္းခ်ဳပ္တံေတြကို ႏ်ဴထရြန္ေတြစုပ္ယူႏိုင္တဲ့ ဓာတ္ပစၥည္း၊ ဥပမာ ကက္ဒ္မီယမ္နဲ႔ လုပ္ထားပါတယ္။ ႏ်ဴထရြန္ေတြကို စုပ္ယူလိုက္လို႔ ႏ်ဴထရြန္အေရအတြက္နည္းသြားရင္ ကြင္းဆက္တုံ႔ျပန္မႈ နည္းသြားတဲ့အတြက္ ခြဲစိတ္မႈျဖစ္စဥ္ ေႏွးေကြးသြားပါတယ္။
ဒီကေန႔ ကမာၻေပၚမွာ ႏ်ဴကလီးယားဓာတ္အားေပး႐ံု (၄၀၀) ေက်ာ္ရွိေနၿပီး တကမာၻလံုးသံုးတဲ့ လွ်ပ္စစ္ပမာဏရဲ႕ (၁၇) ရာခုိင္ႏႈန္းကို ထုတ္လုပ္ေပးေနပါတယ္။ ဒါတင္မက ႏ်ဴကလီးယားဓာတ္ေပါင္းဖိုသံုးၿပီးသြားတဲ့ သေဘၤာနဲ႔ ေရငုပ္သေဘၤာ ေတြလည္း ရွိေနပါတယ္။ယေန႕ကမၻာမွာႏ်ဴကလီးယားနဲ႕ပတ္သက္ျပီး ထိန္းခ်ဳပ္မႈေတြကို အင္တိုက္အားတိုက္ လုပ္ကိုင္ေနတဲ့ အေမရိကသည္ ဓါတ္ေပါင္းဖိုေပါင္း (၁၃၀)ေက်ာ္ပိုင္ဆိုင္ထားျပီး ဆက္လက္တည္ေဆာက္ဆဲျဖစ္ေနပါသည္။အေမရိကမွ၄င္းႏွင့္ စစ္ဖက္ဆိုင္ရာ စီးပြားဖက္ဆိုင္ရာ မူ၀ါဒသေဘာထားကိုက္ညီသည့္ ႏိုင္ငံမ်ားကို သုေသသနဓါတ္ေပါင္းဖိုမ်ားေဆာက္လုပ္ရာတြင္ကူညီျပီး ယင္းႏွင့္သေဘာထားမတူသည့္ ႏိုင္ငံမ်ားတြင္ ဓါတ္ေပါင္းဖိုတည္ေဆာက္ျခင္းႏွင့္အျခားေသာ ဆက္စပ္ကိစၥမ်ားကို ကန္႕ကြက္ပိတ္ဆို႕ခဲ့သည့္။
ႏ်ဴးကလီယား လက္နက္
ဂ်ပန္ႏုိင္ငံ နာဂါဆာကီ ႏ်ဴကလီးယာဗံုး ေပါက္ကြဲရာမွ ျဖစ္ေပၚလာေသာ မႈိပံု တိမ္တုိက္
ယူေရနီယမ္ ႏ်ဴကလီးယားဗံုး
ႏ်ဴကလီးယားဗံုးထုတ္လုပ္တဲ့အခါ ကြင္းဆက္တုံ႔ျပန္မႈကို ျဖစ္ေစၿပီး အပူဓာတ္အမ်ားႀကီး ဒလၾကမ္းထုတ္လႊတ္မယ့္ မဟာ့မဟာအေျခေျပာင္းျဒပ္ထု ျဖစ္ေစဖို႔ ရည္ရြယ္ထုတ္လုပ္ရပါတယ္။ အလြယ္ဆံုးပံုစံတခုက 'ေသနတ္' ပံုစံလို႔ ေခၚတဲ့ဟာျဖစ္ပါတယ္။ ဒီပံုစံမွာ အေျခေျပာင္းေရာက္ခါနီး ယူေရနီယမ္ျဒပ္ထု အလံုးငယ္တခုကို ယူေရနီယမ္ျဒပ္ထု အလံုးႀကီးတခုဆီ ေျပးေဆာင့္ခိုင္းတဲ့အခါ အလံုးႏွစ္ခုေပါင္းၿပီး မဟာ့မဟာအေျခေျပာင္းအဆင့္ ေရာက္သြားတဲ့အတြက္ ႏ်ဴကလီးယားေပါက္ကြဲမႈ ျဖစ္သြားပါတယ္။ ဒီလိုျဖစ္ဖို႔အခ်ိန္က တစကၠန္႔ေတာင္မရွိပါဘူး။အလြန္အမင္းသန္႔စင္ထားတဲ့ (၉၀ ရာခုိင္ႏႈန္း သန္႔စင္ထားတဲ့) ယူေရနီယမ္ဟက္ဆာဖလို႐ိုက္ဒ္ကို ယူေရနီယမ္ေအာက္ ဆိုက္အျဖစ္ အရင္ဓာတ္ေျပာင္းၿပီးေနာက္ ယူေရနီယမ္သတၱဳတံုးေတြအျဖစ္ ပံုသြင္းလိုက္ရင္ ယူေရနီယမ္အႏုျမဴဗံုးအတြက္ လိုအပ္တဲ့ေလာင္စာ ရပါတယ္။ ဒီလုပ္ငန္းကို အေတာ္ေလးလြယ္ကူတဲ့ ဓာတုေဗဒနည္း၊ အေတာ္ေလး လြယ္ကူတဲ့ အင္ဂ်င္နီယာနည္းေတြနဲ႔ လုပ္ႏိုင္ပါတယ္။
အင္အားအေကာင္းဆံုး အေျခခံႏ်ဴကလီးယားခြဲစိတ္လက္နက္ သို႔မဟုတ္ အႏုျမဴဗံုးဟာ ေပါက္ကြဲအား ကီလိုတန္ (၅၀) ရွိပါတယ္။ ဒီေပါက္ကြဲအားကို ႏ်ဴကလီးယားေပါင္းစည္းမႈ nuclear fusion နည္းလမ္းသံုးျပီး ေပါက္ကြဲမႈစြမ္းအားကို အဆင့္ျမွင့္တင္လို႕ရပါတယ္။ သာမာန္ႏ်ဴးကလီးယားဗံုးေပါက္ကြဲမႈမွ ထြက္လာတဲ့ အပူခ်ိန္ႏွင့္စြမ္းအားဟာ binding energy (စည္းေႏွာင္စြမ္းအင္) သိပ္ျမင့္မားတဲ့ ဟိုက္ဒရိုဂ်င္ဘြန္းမ်ားကို ျဖတ္ေတာက္လုိက္ဖို႕ လံုေလာက္ပါတယ္။ သာမာန္စြမ္းအင္ျဖင့္ ၄င္းစည္းေႏွာင္စြမ္းအားကို ျဖတ္ေတာက္လို႕မရေပ။ ထို႕ေႀကာင့္ ဟိုက္ဒ၇ိုဂ်င္ျဒပ္ေပါင္းမ်ားကို ရိုးရိုးႏ်ဴးကလီးယားဗံုးျပင္ပမွ ပတ္ခ်ာလည္ထည့္သြင္းကာ ဗံုးခြံတစ္ထပ္ ထပ္အုပ္လိုက္တာဟာ ႏိုင္ငံတကာမွလွ်ဳိ႕၀ွက္ထားတဲ့ ဖ်ဴးရွင္းဗံုးလုပ္နည္းပဲျဖစ္ပါတယ္။ယင္းဗံုးသည္ ပထမအဆင့္အားျဖင့္ ႏ်ဴးကလီးယားဗံုးေပါက္ကြဲျပီးေနာက္ ထြက္လာသည့္စြမ္းအင္မ်ားဟာ ဟိုက္ဒရိုဂ်င္ကြန္ေပါင္းမ်ားမွ ဟိုက္ဒ၇ိုဂ်င္ဘြန္းမ်ားကိုျဖတ္ေတာက္လိုက္သျဖင့္ ဟိုက္ဒရိုင္ဘြန္းမ်ားပ်က္စီးျခင္းမွ မဟာစြမ္းအင္မ်ားထပ္မံထြက္ေပၚလာသျဖင့္ နဂိုမူလဗံုးအား အဖ်က္စြမ္းအားပိုမိုျမွင့္ေပးျခင္းသာျဖစ္ပါသည္။ ထိုဗံုးအား ဟိုက္ဒရိုဂ်င္ဗံုး (သို႕) ဖ်ဴးရွင္းဗံုး ဟုေခၚသည္။
တေက်ာ့ျပန္သန္႔စင္ျခင္း
ႏ်ဴကလီးယားဓာတ္ေပါင္းဖိုအားလံုးက ပလူတုိနီယမ္ထြက္ပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ စစ္ေရးအတြက္ ရည္ရြယ္တည္ေဆာက္ထားတဲ့ ဓာတ္ေပါင္းဖိုေတြက ပိုၿပီး ထိထိေရာက္ေရာက္ထုတ္လုပ္ႏိုင္ပါတယ္။
ပလူတိုနီယမ္ထုတ္လုပ္ဖို႔အတြက္ ႏ်ဴကလီးယားဓာတ္ေပါင္းဖိုတခုနဲ႔ တေက်ာ့ျပန္သန္႔စင္စက္ကို သာမန္ အေဆာက္အဦတခုတည္းမွာပဲ လူမသိသူမသိ တပ္ဆင္ထားလို႔ရပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ လွ်ဳိ႕ဝွက္လက္နက္လုပ္ငန္း လုပ္ခ်င္တဲ့ ႏိုင္ငံေတြအတြက္ အခုလို တေက်ာ့ျပန္သန္႔စင္နည္းနဲ႔ ပလူတိုနီယမ္ထုတ္ရတာက တြက္ေျခကိုက္ၿပီး ဖံုးကြယ္ႏိုင္မႈလည္းရွိလို႔ သေဘာက်ၾကပါတယ္။
ပလူတိုနီယမ္ ႏ်ဴကလီးယားဗံုး
ႏ်ဴကလီးယားလက္နက္ ထုတ္လုပ္ရာမွာ ပလူတိုနီယမ္နဲ႔ လုပ္တာက ယူေရနီယမ္နဲ႔လုပ္တာထက္ အားသာခ်က္ေတြ အေတာ္မ်ားမ်ားရွိပါတယ္။ သာလြန္ခ်က္တခုက ပလူတိုနီယမ္က ပမာဏနည္းနည္းနဲ႔ ပိုအားျပင္းတဲ့ဗံုး လုပ္လို႔ ရတာျဖစ္ပါတယ္။ ကီလုိတန္ (၂၀) ေပါက္ကြဲအားရွိတဲ့ဗံုး လုပ္ဖို႔ ပလူတုိနီယမ္ (၄) ကီလုိပဲလိုပါတယ္။ တႏွစ္ကို ပလူတိုနီယမ္ (၁၂) ကီလို ထုတ္လုပ္ႏိုင္ဖို႔အတြက္ တေက်ာ့ျပန္သန္႔စင္ေရးစက္႐ံု ခတ္ေသးေသးရွိရင္ရပါတယ္။ပလူတိုနီယမ္ဗံုးတခုမွာ ပလူတိုနီယမ္အလံုးတလံုးကို ဘယ္ရီလီယမ္အခံြနဲ႔ ဖံုးထားပါတယ္။ ဒီအခြံက ႏ်ဴထရြန္ေတြကို ခြဲစိတ္ျဖစ္စဥ္ထဲ ျပန္႐ိုက္ခတ္ေစဖို႔ျဖစ္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ အေျခေျပာင္းျဒပ္ထု ျဖစ္လာၿပီး ကိုယ့္ဖာသာ ဆက္တိုက္ ခြဲစိတ္တုံ႔ျပန္မႈျဖစ္ဖို႔ ပလူတိုနီယမ္ပမာဏ နည္းနည္းပဲလိုတာျဖစ္ပါတယ္။
အၾကမ္းဖက္အဖြဲ႔တဖြဲ႔ ဒါမွမဟုတ္ ဆိုးသြမ္းႏိုင္ငံတခုဟာ ႏ်ဴကလီးယားဗံုးလုပ္ဖို႔အတြက္ ယူေရနီယမ္ကို သန္႔စင္ ၿပီးလုပ္တာထက္ ကမာၻအႏွံ႔က အရပ္ဘက္သံုးႏ်ဴကလီးယားဓာတ္ေပါင္းဖိုေတြကေန ပလူတိုနီယမ္ ရယူလုပ္တာက ပိုလြယ္ႏိုင္ပါတယ္။
ပလူတိုနီယမ္ဗံုး အၾကမ္းစားတခုကို အၾကမ္းဖက္သမားေတြ လုပ္ႏိုင္ဖို႔ဆိုတာ အရင္တခါ ဂ်ပန္မွာ အဆိပ္ေငြ႔နဲ႔ အၾကမ္းဖက္သြားတဲ့ ဥံဳ ဂိုဏ္း အဆင့္ေလာက္ကတတ္တဲ့ ကၽြမ္းက်င္မႈအရည္အခ်င္းနဲ႔ တည္ေဆာက္ႏိုင္တယ္လို႔ ပါရဂူ ေတြကဆိုပါတယ္။ အဲသလို ႏ်ဴကလီးယားဗံုးဟာ ေပါက္ကြဲအား တီအင္တီယမ္းတန္ခ်ိန္ (၁၀၀) နဲ႔ ညီမွ်ပါလိမ့္မယ္။
ဓာတ္ေရာင္ျခည္သင့္ေရာဂါ
ေရဒီယိုသတၱိႂကြပစၥည္းေတြျဖစ္တဲ့ ယူေရနီယမ္၊ ပလူတိုနီယမ္ေတြကို ကိုင္တြယ္လုပ္ကိုင္ရတဲ့ ဝန္ထမ္းေတြ၊ အလုပ္သမားေတြ၊ ပညာရွင္ေတြနဲ႔ တပ္မေတာ္သားေတြဟာ ႏ်ဴကလီးယားဓာတ္ေရာင္ျခည္သင့္မႈ အႏၲရာယ္ က်ေရာက္ေနပါတယ္။ ဓာတ္ေရာင္ျခည္သင့္ေရာဂါ လကၡဏာေတြကေတာ့ ဓာတ္ေရာင္ျခည္ပမာဏေပၚမူတည္ၿပီး ျပင္းထန္မႈရွိပါတယ္။ အမ်ားဆံုး (၆) နာရီၾကာမွ စေပၚတာရွိသလို မ်ားရင္ေတာ့ ခ်က္ခ်င္းလကၡဏာျပပါတယ္။ျဖစ္တတ္တာေတြက ပ်ဳိ႕အန္ျခင္း၊ ဝမ္းေလွ်ာျခင္း၊ ေခါင္းကိုက္ျခင္း၊ မူးေဝျခင္း၊ အဖ်ားတက္ျခင္း၊ အေရျပား ေရာင္ရမ္းပ်က္စီးျခင္း၊ ဆံပင္ကၽြတ္ျခင္း၊ ေသြးအန္ျခင္း၊ ေသြးဝမ္းသြားျခင္း၊ အေၾကာဆြဲျခင္း၊ အားနည္းျခင္း၊ ေျခတုန္ လက္တုန္ျခင္း၊ မွတ္ဉာဏ္ထိခိုက္ျခင္း၊ ေသြးအားနည္းျခင္း၊ ေသြးေပါင္က် ေသြးလန္႔ျခင္း၊ ကိုယ္ဝန္ပ်က္ျခင္း၊ အဂၤါမစံု ကေလးေမြးျခင္း၊ ကိုယ္ခံအားက်ဆင္းျခင္း၊ ေရာဂါပိုးအမ်ဳိးမ်ဳိးဝင္ျခင္း၊ ေသြးကင္ဆာနဲ႔ တျခားကင္ဆာမ်ားျဖစ္ျခင္း၊ ေသဆံုးျခင္း တို႔ျဖစ္တတ္ပါတယ္။
အရင္က ႐ုရွႏုိင္ငံမွာ ခ်ာႏိုဘိုင္း ႏ်ဴကလီးယားဓာတ္ေပါင္းဖို မေတာ္တဆေပါက္ကြဲတုန္းက ဓာတ္ေရာင္ျခည္ေၾကာင့္ လူ (၃၁) ေယာက္ ပြဲခ်င္းၿပီး ေသသြားခဲ့ပါတယ္။ အခုလည္း ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ္ႏ်ဴကလီးယားစီမံကိန္းေၾကာင့္ အရပ္သားပညာရွင္ေတြ၊ အလုပ္သမားေတြနဲ႔ တပ္မေတာ္သားေတြ ဓာတ္ေရာင္ျခည္သင့္ေရာဂါရၿပီး ေဆး႐ံုတက္ရတဲ့သတင္းေတြ ၾကားေနရပါၿပီ ။ဒါဟာ ျမန္မာႏိုင္ငံမွာ ႏ်ဴပညာမျပည့္စံုေသးတာေႀကာင့္ ျဖစ္ပါတယ္။ဒီလိုဓါတ္ေရာင္ျခည္သင့္ျခင္းဟာ ျမန္မာျပည္မွမဟုတ္ပါဘူး ႏုိင္ငံတကာမွာရွိပါတယ္ ။ ေခတ္မွီႏိုင္ငံမ်ားမွာ လူတစ္ေယာက္ရဲ႕ ဓါတ္ေရာင္ျခည္ခံႏိုင္ရည္စံႏႈန္းေတြကို သတ္မွတ္ခ်က္ေပးထားျပီး ဒီပမာဏထက္ေက်ာ္လြန္ပါက ၄င္းအလုပ္မွ ေခတၱအနားယူရပါတယ္။ထိုကဲ့သို႕တြက္ထုတ္ျခင္းအား ဒီတက္တာလို႕ေခၚတဲ့ တိုင္းထြာေရးစက္မ်ားအကူအညီနဲ႕ တြက္ထုတ္ျခင္းျဖစ္ပါတယ္။လူတစ္ေယာက္ရဲ႕ခံႏိုင္ရည္စံႏႈန္းမွာ ၅ဂရိမ္ (ေရာင္ျခည္စုပ္ယူမႈ ယူနစ္) ထက္ေက်ာ္လြန္ပါက အသက္အႏၱာရာယ္အတြက္ စိုးရိမ္ရပါတယ္။ သို႕ေသာ္လည္း ပုရြက္ဆိတ္မ်ားမွာ 10 ဂရိမ္ေက်ာ္ေက်ာ္ထိ ခံႏိုင္ရည္ရွိတာကိုႀကည့္ျခင္းျဖင့္ လူႏွင့္တိရိစာၦန္ခံႏိုင္ရည္ ျခားနားခ်က္ကို သိႏိုင္မွာျဖစ္ပါတယ္။
ဓာတ္ေရာင္ျခည္သင့္မႈကေန ကာကြယ္ဖို႔ဆိုရင္ အခ်ိန္ၾကာထိေတြ႔မႈ မျပဳဖုိ႔၊ အနီးကပ္ မကိုင္တြယ္ဘဲ ညႇပ္ရွည္ရွည္ေတြသံုး ကိုင္တြယ္ဖို႔၊ ခဲသုတ္ထားတဲ့ဝတ္႐ံုေတြ ဝတ္ဖို႔လုိပါတယ္။ ဒါ့အျပင္ ကာကြယ္ျခင္းနည္းလမ္းမ်ားမွာ ေနာက္ထပ္ရွိေနပါေသးတယ္။ ဒါေတြဟာဆိုရင္ ဓါတ္သတၱဳမ်ားကို လိုအပ္သလိုကိုင္တြယ္ျခင္းႏွင့္သက္ဆိုင္ပါတယ္။ ၄င္းသတၱဳမ်ားရဲ႕ စာရိုက္လကၡဏာသြင္ျပင္ေတြကို လိုက္ျပီးေတာ့ ကိုင္တြယ္ရမွာပဲျဖစ္ပါတယ္ (ဥပမာ အယ္ဖာ ေရာင္ျခည္ထုတ္လႊင့္ႏိုင္တဲ့ သတၱဳကို အသက္ရူလမ္းေႀကာင္းကို ကာကြယ္ႏုိင္ဖို႕ ဆံပင္ညွပ္ဆိုင္သံုး မ်က္ႏွာဖံုးေလာက္ျဖင့္ ကာရုံျဖင့္ လံုေလာက္ပါတယ္) ဓာတ္ေရာင္ျခည္သင့္ေရာဂါအတြက္ ေဆးမရွိပါ။ သက္သာ႐ံုပဲ တတ္ႏိုင္ပါတယ္။ [1]
ကိုးကား
- BBC မွ The Nuclear Fuel Cycle ေဆာင္းပါးမွ
0 comments:
Post a Comment